Μετά τήν ἀνάρρησιν εἰς τόν θρόνον τῶν Ἱεροσολύμων τοῦ Μακαριωτάτου πατριάρχου Θεοφίλου τοῦ Γ΄ου, ἐθεωρήθη συνοδικῶς ἐπάναγκες ὃπως ἀνασυγκροτηθῇ ἡ ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχία, διά μονίμου παρουσίας ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου. Ἡ ἀπόφασις αὓτη, προῆλθεν α) ἐκ τῆς ὀρθῆς ἀντιλήψεως τοῦ Πατριαρχείου, περί τοῦ σημαντικοῦ ῥόλου, τόν ὁποῖον διαδραματίζει ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου σήμερον εἰς τά διορθόδοξα τεκταινόμενα τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, εἰς τήν περιοχήν τῆς ὁποίας ὑφίστανται τρία πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα, ἐν οἷς καί τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, ἐν πολλοῖς χρήζοντα τῆς ἠθικῆς, οὒ μήν ἀλλά καί τῆς οἰκονομικῆς ἐνίοτε συμπαραστάσεως αὐτῆς, β) ἐκ τῆς εἰλικρινοῦς ἐπιθυμίας ὃπως δημιουργηθῇ γέφυρα συσφίγξεως ἒτι περισσότερον τῶν δεσμῶν τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων μετά τῆς πρεσβυγενοῦς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἐπευλογούσης τάς προσκυνηματικάς θεωρίας τῶν κυπρίων ὀρθοδόξων χριστιανῶν καί προώθησιν τῶν συμφερόντων τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων καί γ) ἐκ πεποιθήσεως ὃτι ἡ ἀναβίωσις τῆς Ἐξαρχίας ἀποτελεῖ ἠθικόν χρέος πρός τούς προαπελθόντας καί μοχθήσαντας ἐνταῦθα ἁγιοταφίτας πατέρας καί σοβαράν ὑποχρέωσιν ἒναντι τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων. Διά τῆς Ἐξαρχίας, ἐνισχυθήσονται αἱ προσπάθειαι διεκδικήσεως, παντί θεμιτῷ τρόπῳ καί μέσῳ, τῆς καταπατηθείσης ὑπό τῶν Τούρκων εἰσβολέων Ἱερᾶς Μονῆς Χρυσοστόμου καί τῶν ἂλλων Μονῶν καί Μετοχίων καί τῆς λοιπῆς κτηματικῆς περιουσίας, κειμένης εἰς τό βόρειον τμῆμα τῆς Μεγαλονήσου.

Τήν πρόθεσιν περί ἀνασυγκροτήσεως τῆς Ἐξαρχίας, ὁ πατριάρχης Θεόφιλος, ἐγνώρισεν διά γραμμάτων αὐτοῦ τῷ τότε Τοποτηρητῇ τοῦ Θρόνου καί νῦν Μακαριωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπῳ Κύπρου κ. Χρυσοστόμῳ τῷ Β΄ῳ, τήν βοήθειαν καί συμπαράστασιν τοῦ ὁποίου ἐξητεῖτο διά τόν ἀναλαβόντα τήν εὐθύνην ταύτην, τάς ὁποίας ὁ Μακαριώτατος κ. Χρυσόστομος, ἀπό τῆς πρώτης ἡμέρας, λίαν εὐγενῶς καί φιλαδέλφως ἀνταποκριθείς, εὐχαρίστως παρέσχεν καί ὁσημέραι ἐπιδαψιλεύει προθύμως τῇ Ἐξαρχίᾳ καί τῷ διευθύνοντι αὐτήν.

Αἱ ἐπί τῆς πατριαρχίας Θεοφίλου, καταβαλλόμεναι ἐπιτυχεῖς, μέχρι τοῦδε, προσπάθειαι τακτοποιήσεως τῶν πολλῶν καί σπουδαίων θεμάτων εἰς τήν ἀνασυγκρότησιν τῆς Ἐξαρχίας καί τά πρός ὑλοποίησιν προγράμματα, προδιαγράφουν νέαν περίοδον εἰς τήν ζωήν καί δράσιν αὐτῆς, ἡ ὁποία δύναται ἳν’ ἀποτελέσῃ δι’ αὐτήν ἱστορικόν σταθμόν. Κατωτέρω δίκην ἀπολογισμοῦ, ἐκτίθενται ὁρισμένα ἐκ τῶν θεμάτων, τά ὁποῖα ἒτυχον τῆς ἐπιβεβλημμένης καί ἀμέσου ἀντιμετωπίσεως, ὡς:
α) ὁ συντονισμός τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐμφανίσεων τοῦ ἐκπροσώπου τοῦ Πατριαρχείου, μετά τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου καί τῶν ἑκασταχοῦ Πανιερωτάτων Μητροπολιτῶν καί Ἐπισκόπων, μετά τῶν ὁποίων ἐπιδιώκεται ἡ ἀπαραίτητος συνεργασία, ἀποσκοποῦσα εἰς τήν ὃσον ἒνεστι «περίθαλψιν» τῶν ἐγκαταλελειμμένων Μονῶν καί περιουσιακῶν στοιχείων, ὡς καί πρός προβολήν τῶν ἁγίων Τόπων καί τοῦ ἒργου τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καί γενικῶς εἰπεῖν, ἡ ἀκριβής τήρησις τῆς ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας,
β) ἡ ἀπότισις τῶν ὀφειλῶν καί τελῶν εἰς τό Δημόσιον καί τάς κατά τόπους Δημαρχιακάς καί Κοινοτικάς ἀρχάς, ἀλλά καί ἡ προώθησις αἰτήματος πρός τό ἁρμόδιον Ὑπουργεῖον, διά τήν ἀπαλλαγήν τοῦ Παναγίου Τάφου καί τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχίας αὐτοῦ, τῶν φορολογικῶν τελῶν εἰς τήν ἐπικράτειαν τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, ἐπί τῇ βάσει τῶν κεκτημένων δικαιωμάτων καί προνομίων τοῦ Πατριαρχείου, ἀπό τῆς ἐποχῆς τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας (1),
γ) ἡ κατόπιν πολλῶν κοινῶν προσπαθειῶν καί ἀγώνων τῆς Ἐξαρχίας καί τῆς ἑταιρείας ΜΙΚΑΠΩ σημαντική ἀναβάθμισις τῆς ἐξ’ ἀδιαιρέτου κτηματικῆς ἐκτάσεως εἰς Κάτω Πολεμίδια, διά τῆς συνεργασίας μετά τοῦ Ὑπουργείου Ἐσωτερικῶν καί ἡ πρόσθεσις εἰς τά περιουσιακά στοιχεῖα τῆς Ἐξαρχίας, νέας κτηματικῆς ἐκτάσεως εἰς τόν Δῆμον Ἰδαλίου(2),
δ) ἡ μελέτη καί ἐπιτυχής προεργασία ἀνοικοδομήσεως Ναϊδρίου καί ἀξιοπρεπῶν χώρων, ὡς καί ἡ ἀναπαλαίωσις τοῦ ἐν Λευκωσίᾳ παλαιοῦ Μετοχίου, διά τήν ἐκ νέου εἰς τόν αὐτόν χῶρον ἐγκατάστασιν τῆς Ἐξαρχίας(3).
ε) ἡ ἐκπόνησις ἀρχιτεκτονικῶν σχεδίων καί ἀνέγερσις τοῦ ἀπό δεκαετιῶν καταστραφέντος καταστήματος ἐπί τῆς ὁδοῦ Ρηγαίνης, αἱ ἐργασίαι τοῦ ὁποίου ὁσονούπω περατοῦνται καί
στ) ἡ ἐκμίσθωσις τῶν ὑπολειφθεισῶν κτηματικῶν ἐκτάσεων ἐν Καϊμακλίῳ καί Ἀκρωτηρίῳ, ἐπί τῇ βάσει νέων συμβολαίων, ἡ διευθέτησις ἐκκρεμοτήτων τῶν θεσμίων ἐνοικιαστῶν τοῦ κτηρίου ἐπί τῆς ὁδοῦ Λήδρας, ἡ σοβαρότης τῶν ὁποίων δυστυχῶς ἀπαιτεῖ τήν ἐπέμβασιν τῶν δικαστικῶν ἀρχῶν, ἡ ἐκμίσθωσις τῶν ἐν Πύλᾳ μαγαζείων καί γενικῶς ἡ διαφανής διαχείρησις τῶν οἰκονομικῶν τῆς Ἐξαρχίας, ἡ ἀπόδοσις ἐτησίου ἀπολογισμοῦ καί προϋπολογισμοῦ εἰς τόν Μακαριώτατον Πατριάρχην καί τήν περί αὐτόν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τοῦ Πατριαρχείου καί ἡ τακτική ἐνημέρωσις αὐτῶν δι’ ἀλληλογραφίας ἐπί τῶν τρεχόντων θεμάτων.

Διά τήν περαιτέρω ὃμως ἐπιτυχίαν τῆς ἀποστολῆς τῆς Ἐξαρχίας καί ἀνύψωσιν τοῦ κύρους αὐτῆς καί τοῦ Ἐξάρχου τυγχάνουσιν ἀπαραίτητοι αἱ κάτωθι προϋποθέσεις: α) ἡ συνεχής ἐπαφή καί συνεργασία τοῦ ἐκπροσώπου αὐτῆς μετά τοῦ πατριάρχου καί τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις Συνόδου, ἐνώπιον τῶν ὁποίων πᾶσα πρότασις ὑποβάλλεται πρός μελέτην καί ἒγκρισιν, β) ἡ συνεργασία τοῦ Ἐξάρχου μετά τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν κατά τόπους Μητροπολιτῶν καί Ἐπισκόπων, εἰς τά πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας καί γ) ἡ ἀπαιτουμένη ἐνημέρωσις τοῦ Ἐξάρχου ἐκ μέρους πάντων τῶν ἐν Κύπρῳ δραστηριοποιουμένων ὑπέρ τῶν ἁγίων Τόπων συλλόγων, σωματείων καί ἰδιωτῶν καί ἡ συντονισμένη συνεργασία αὐτῶν μετά τῆς Ἐξαρχίας, ὡς φερούσης τήν ἠθικήν εὐθύνην, τόσον ἐνώπιον τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, ὃσον καί ἒναντι τῆς Πολιτείας καί κοινωνίας τῆς Νήσου, διά πᾶσαν δραστηριότητα, σχέσιν ἒχουσαν πρός τούς ἁγίους Τόπους.

Μετ’ ἐμφάσεως σημειοῦται ἐνταῦθα, ἡ ὁλοπρόθυμος ἀνταπόκρισις, κατανόησις καί διάθεσις τοῦ Προκαθημένου τῆς ἁγιωτάτης Μητρός τῶν Ἐκκλησιῶν, Μακαριωτάτου πατρός καί Πατριάρχου κ. Θεοφίλου τοῦ Γ΄ου καί ἡ συναντίληψις τῆς περί Αὐτόν Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, εἰς τά ὑποβαλλόμενα αἰτήματα τῆς Ἐξαρχίας, ἀποσκοποῦντα εἰς τήν ἀρτιωτέραν ὀργάνωσιν καί διαχείρισιν αὐτῆς, δι’ ὃ καί ὀφείλονται αὐτῷ θερμαί εὐχαριστίαι.

Ἐπιτραπήτω μοι ὃπως εὐχαριστίας ἀπευθύνω καί τῷ Μακαριωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπῳ Κύπρου κ. Χρυσοστόμῳ διά τό ἐπιδεικνυόμενον ζωηρόν αὐτοῦ ἐνδιαφέρον, πρός ἐπιτυχίαν τοῦ ἐπιχειρουμένου ἒργου τῆς Ἐξαρχίας. Ἐπίσης ἐν τῷ προσώπῳ αὐτοῦ ἐκφράζεται ἡ βαθυτάτη ἐκτίμησις τῆς Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων τῇ Ἱερᾷ Ἀρχιεπισκοπῇ, διά τάς καταβαλλομένας ἐπιμόνους προσπαθείας, ἐπιτυχεῖς μέχρι τοῦδε, πρός ἐπαναπατρισμόν τῶν κλαπέντων κειμηλίων, τοιχογραφιῶν καί εἰκόνων, μεταξύ τῶν ὁποίων εὓρηνται καί ἒργα τῆς ἐν Κύπρῳ Ἐξαρχίας τοῦ Παναγίου Τάφου.

Ἐκφράζεται, ἐν τέλει, διαπύρως ἡ εὐχή, ὃπως, ταῖς εὐχαῖς καί εὐλογίαις ἀμφοτέρων τῶν Προκαθημένων, ἡ Ἐξαρχία, διεκπεραιώσῃ ἐπιτυχῶς τήν προσπάθειαν ἀνασυγκροτήσεώς της καί συνεχίσῃ τήν ἀποστολήν αὐτῆς πρός δόξαν τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῶν Ἱεροσολύμων καί τῆς γεραρᾶς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος, ἓκαστον γνήσιον μέλος τῆς ὁποίας διακατέχεται ὑπό τοῦ ψαλμικοῦ ζήλου: «Διά Σιών οὐ σιωπήσομαι καί διά Ἱερουσαλήμ οὐκ ἀνήσω».

--------

(1). Τά δικαιώματα ταῦτα ἐσεβάσθησαν αἱ χῶραι τῆς Ἰορδανίας, τοῦ Ἰσραήλ καί τῆς Παλαιστινιακῆς Διοικήσεως, ἐπί τῶν ὁποίων ἐπεκτείνεται ἡ πνευματική δικαιοδοσία τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων καί ἀνεγνωρίσθησαν ὑπό τῆς Ἑλλάδος, συμπεριλαβούσης, τιμῆς ἓνεκεν, τοιαύτην πρόνοιαν εἰς τό Σύνταγμα αὐτῆς.
(2). Ταῦτα διευθετήθησαν μετά τήν προσφοράν πρός τήν Κυπριακήν Δημοκρατίαν, ἐκ μέρους ἀμφοτέρων τῶν συνιδιοκτητῶν, τεσσαράκοντα στρεμμάτων διά τήν δημιουργίαν Τεχνικῆς Σχολῆς εἰς Κ. Πολεμίδια.
(3). Ἡ χρονοβόρος αὓτη προετοιμασία, εἰς τήν ὁποίαν περιλαμβάνονται ἡ ἐκπόνησις ἀρχιτεκτονικῶν σχεδίων, πολεοδομική καί οἰκοδομική ἂδεια, καθώς καί ἂδεια ἐπεμβάσεως εἰς διατηρητέον κτήριον, ὡς λογίζεται τό ἐν ἐρειπιώδει πλέον καταστάσει διόρωφον οἲκημα, ἢχθη ἢδη εἰς πέρας καί ἀναμένεται λίαν προσεχῶς ἡ ἒναρξις τοῦ ἒργου.